Van het aangekondigde studentenprotest was deze ochtendspits weinig te merken. Toch werd reizigers die de afgelopen weken nog een sarcastische opmerking durfden te maken over hoe studenten toch liever uitslapen, deze week wel het tegendeel bewezen. Studenten en studentenbonden zijn woedend over de pogingen van NS om studenten uit de spits te weren. Hoewel forensen graag een zitplaats willen in de trein, steunen zij de studenten massaal.
De ophef is op opmerkelijk te noemen. Studentenbonden LSVb, ISO en JOB waren lid van de ‘taskforce beter benutten’, waaruit onder meer het idee kwam rollen van spitsontlasting door in gesprek te gaan met onderwijsinstellingen. Studenten onderschreven deze maatregel, waarna NS de handschoen oppakte. Nu zijn er studenten die roepen dat zij zich als “derderangs burger” behandeld voelen. Studenten betalen €99,66 per maand voor een reisrecht dat op week- of weekenddagen bij alle vervoerders wordt geaccepteerd. “Eersterangs” forensen mogen voor dat bedrag met een treinabonnement nooit de spits in – en de bus, tram en metro al helemaal niet in. Correctie: het mag natuurlijk wel, maar er hangt een prijskaartje aan. Maar zelfs de automobilist die met ronkende motor in de file staat, is in de spits meer geld kwijt dan wanneer hij op een lege vierbaansweg kan doorgassen. Studenten krijgen dus niet minder waar voor hun geld dan ieder ander.
Iedereen ziet dat de spits te vol is, maar meestal komen we niet verder dan “de NS moet gewoon langere treinen inzetten” als ultieme oplossing. Een oplossing die bij iedere reiziger welkom zou zijn, maar waarvan we nu inmiddels kunnen stellen dat dit niet in een paar maanden tijd gaat gebeuren. Inderdaad getuigt het materieelbeleid van NS niet bepaald van een goede planning of vooruitziende blik. Maar laten we eerlijk zijn: de volle spits is geen specifiek NS-probleem. Het is een probleem van onze hele samenleving: op de weg, in de bus, in de trein (van alle vervoerders), zelfs op het fietspad. Niemand gaat nog voor zijn lol de spits in. Daarom bieden steeds meer bedrijven de mogelijkheid tot thuiswerken en flexibele werktijden, iets waar ook Rover én de NS aan meedoen. Waarom moeten hogescholen en universiteiten, verantwoordelijk voor een groot deel van de spitsdrukte, nog steeds zo nodig om half negen beginnen?
De angst van studenten om college te moeten volgen in hun vrije avonduren, is goed te begrijpen. Vooral sinds het afschaffen van de studiebeurs zijn de avondbaantjes voor velen eerder een noodzakelijk kwaad dan een zelfverkozen luxe. Maar flexibel roosteren vereist dan ook meer vaardigheden van een onderwijsinstelling dan een compleet lesprogramma optillen en een paar uur later op de dag weer terugzetten. In Twente gebruikt bijvoorbeeld een ROC niet alleen de laatste, maar ook de eerste uren van de dag als reserve-uren of uren voor overleg, waardoor het aantal studenten in de ochtendspits al flink is afgenomen. Het ROC Deltion College Zwolle voert een pilot uit met een nieuw rooster met verschillende aanvangsttijdstippen. Volgens NS kan een kwartier of half uur schuiven met het eerste lesuur al een groot verschil maken.
De taskforce beter benutten concludeert dat na 15.00 uur de helft van alle leslokalen leegstaat, dus genoeg ruimte voor creativiteit. Het is goed dat onderwijsinstellingen meedenken met de NS, laat ze vooral niet vergeten ook mee te denken met de student. Die zal dan vanzelf merken dat buiten de spits mogen reizen eigenlijk een eersterangs luxe is.